Er komt een geschillencommissie die verschillen van mening over de afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen moet beoordelen. De aanpak van de schade wordt daarmee “oplossingsgericht” en “de veiligheid van bewoners staat voorop”.

Dat zei Hans Alders, de Nationaal Coördinator Groningen, woensdag in Zeerijp (gemeente Loppersum) bij de presentatie van het concept van het meerjarenprogramma Aardbevingsbestendig en kansrijk Groningen 2016-2020.

De geschillencommissie moet worden gevormd door oud-rechters. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft Alders beloofd dat ze zich in 99,9 procent van de gevallen bij de uitspraak van de arbiter neerlegt en niet naar de rechter stapt. “De NAM komt daardoor meer op afstand te staan”, vindt Alders.

Complexe gevallen krijgen een ‘case manager’ toegewezen. Loopt de afhandeling opnieuw vast, dan kan ook daar de arbiter uitspraak doen. Blijft onenigheid bestaan, dan kan een gedupeerde in het uiterste geval naar de rechter stappen.

Nieuwe rijksdienst

Alders leidt een nieuwe rijksdienst met zo’n honderd werknemers die aan de slag gaat met de problemen door de aardbevingen in Groningen als gevolg van de gaswinning. De coördinator, die werd ingesteld op verzoek van de getroffen gemeenten en de provincie Groningen, kreeg een half jaar voor het maken van het eerste meerjarenprogramma.

Alders praatte de afgelopen maanden met bewoners, maatschappelijke organisaties en de betrokken bevingsgemeenten. Hij wilde weten welke bestaande plannen al in gang waren gezet, zodat de rijksdienst zich daar bij kan aansluiten.

Steunpunt voor bewoners

Voor bewoners wordt samen met maatschappelijke organisaties (Groninger Gasberaad, Groninger Bodem Beweging) een steunpunt ingericht, waar ze vragen kunnen stellen en hulp kunnen krijgen bij onder meer het invullen van formulieren. Voor bedrijven wordt een loket opgezet waar ze kunnen bespreken hoe ze verder moeten als er aardbevingsschade is die de omzet of bedrijfsvoering aantast.

Als het aan Alders ligt, wordt bij schadeherstel direct ook gekeken naar duurzaamheidsmaatregelen, bijvoorbeeld het energiezuinig maken van een huis. Daarvoor moet een nieuwe regeling komen in de plaats van de huidige regel, waarbij huiseigenaren met schade 4000 euro krijgen om hun woning te verbeteren.

De aanpak van schade en de versterking van kwetsbare gebouwen zal gebeuren 'van binnen naar buiten'. Als eerste komen plaatsen in de kern van het aardbevingsgebied (onder meer Loppersum) aan de beurt, omdat daar het risico van schade en onveilige situaties na een beving het grootst is.

De lusten en lasten moeten beter worden verdeeld, aldus Alders: meer lusten naar de regio die ook de lasten draagt. Zijn voorstellen gaan de komende weken langs de NAM, de provincie en andere betrokken partijen. In december moet de ministerraad zich erover uitspreken.

Uitvoering begin 2016

Het conceptplan 'Aardbevingsbestendig en Kansrijk Groningen' wordt in november besproken met de bestuurders en de maatschappelijke groepen. In december wordt het ter vaststelling aangeboden aan de gemeentes, de provincie Groningen en de regering. Begin volgend jaar wil Alders beginnen met de uitvoering ervan.

De NAM kan zich goed vinden in de voorstellen van Alders. Zijn programma is een belangrijke stap voorwaarts voor bewoners van de aardbevingsregio, zegt het bedrijf woensdag in een reactie. Het is goed dat de Nationaal Coördinator Groningen de regie naar zich toe trekt. "Op deze manier kunnen problemen geïntegreerd worden aangepakt en sneller knopen worden doorgehakt over lastige beslissingen en dilemma's", laat de NAM weten.

Hoe minder NAM, hoe beter

De Groningse gedeputeerde Eelco Eikenaar (SP) is blij dat de NAM in het plan meer op afstand komt te staan van de schadeafhandeling en het versterken van woningen. "Hoe minder groot de rol van NAM, hoe beter", zei Eikenaar woensdag. "Het liefst had ik dat ze in geen enkel proces meer een partij waren, maar dat wil minister Kamp niet. Elke stap dat ze verder uit het systeem gaan, juich ik echter toe."

De gedeputeerde is blij dat de bewoners nu centraal staan. "De NAM en het Centrum Veilig Wonen kunnen nu dankzij een arbiter niet meer een woning binnenstappen om de zaak even over te nemen en te bepalen voor de eigenaren. Bewoners kunnen nu zelf meedenken."

"Onverlet blijft dat de gaswinning naar beneden moet. Kamp mag dit plan niet misbruiken om het niveau van de gaswinning op peil te houden. Dan heeft hij een probleem in Groningen. Het vertrouwen wint hij hier alleen terug door het plan van Alders te omarmen en tegelijk de gaskraan verder dicht te draaien", aldus Eikenaar.

Dialoog met Alders

Belangenclub de Groninger Bodem Beweging (GBB) vindt het plan van Alders een eerste stap in het herstel van het vertrouwen van de Groningers. Dat zegt secretaris Dick Kleijer woensdag in een reactie. De GBB is vooral blij dat de NAM op een grotere afstand van de schadeafhandeling komt te staan. "We willen dat bewoners baas blijven over eigen woning. Nu er een arbiter komt, lijkt het erop dat de NAM niet meer bepaalt. Maar we moeten eerst zien hoe het precies wordt ingevuld."

Volgens Kleijer ligt er nu een plan met een brede aanpak. "Het is een eerste goede stap, maar er zitten nog haken en ogen aan. Daarover willen we met Alders onderhandelen", aldus Kleijer.

De GBB wil zich als belangenclub blijven opstellen als gesprekspartner van Alders. "Maar we gaan niet praten om te praten en willen dat onze voorstellen serieus worden genomen. We blijven dit hele proces kritisch volgen."

Volgens de GBB is het zaak dat het plan van Alders snel door minister Henk Kamp wordt goedgekeurd.
"Hij moet zich verbinden aan dit plan en de oorzaak van de ellende aanpakken. De gaskraan moet verder dicht om de veiligheid te garanderen."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl